Virkur vinnutími iðnaðarmanna 1. apríl 2020
Í kjarasamningum SA og félaga iðnaðarmanna er kveðið á um breytta skilgreiningu greidds vinnutíma. Í stað þess að greiða 8 klst. á dag og 40 klst. á viku er frá 1. apríl 2020 einungis greitt fyrir „virkan vinnutíma“. Greiðsla fyrir kaffitíma á dagvinnutímabili fellur niður og tímakaup í dagvinnu hækkar á móti.
Það þýðir að greiddar verða 7,4 klst. á dag og 37 klst. á viku m.v. fullt starf en laun á dag og viku jafngilda því sem starfsmaður fékk áður fyrir 8 klst. á dag og 40 klst. á viku. Tímakaup í dagvinnu hækkar um 8,33% til að mæta fækkun greiddra tíma.
Í þessu excel skjali má reikna hækkun tímakaups í dagvinnu og yfirvinnu frá 1. apríl 2020 m.v. virkan vinnutíma og yfirvinnu 1 og 2.
Upptaka virks vinnutíma hefur engin áhrif á vinnudag starfsmanna, matar- og kaffitíma og mánaðarlaun breytast ekki (eða lítið).
Sjá um vinnutímastyttingu iðnaðarmanna 2022 hér.
Hvað er virkur vinnutími?
Úr kjarasamningum iðnaðarmanna:
Virkur vinnutími telst sá tími sem starfsmaður er við störf. Dagleg viðvera á vinnustað er virkur vinnutími að viðbættum hléum frá vinnu.
Virkur vinnutími er með öðrum orðum vinnudagur starfsmanns að frádregnum matar- og kaffitímum.
Virkur vinnutími skv. gildandi kjarasamningum (þ.e. fram að 1. apríl 2020) er 37 klst. og 5 mín. á viku eða 7 klst. og 25 mín. á dag. Kaffihlé í dagvinnu eru launuð ólíkt hádegismatarhléi og því er greiddur tími 40 klst. á viku eða 8 klst. á dag.
Frá og með 1. apríl 2020 er virkur vinnutími skv. kjarasamningum iðnaðarmanna 37 klst. Það er 5 mín. skemmri virkur vinnutími á viku en áður hefur gilt en ætti ekki að breyta neinu á vinnustöðum.
Af hverju að miða við virkan vinnutíma?
Í ríkjum OECD er vinnutími mældur út frá virkum vinnutíma og við samanburð á vinnutíma milli Íslands og annarra landa hefur 40 klst. vinnuvika á Íslandi verið borin saman við virkan vinnutíma í öðrum löndum. Það er stefna SA að sömu skilgreiningar á vinnutíma verði teknar upp á Íslandi og í öðrum löndum.
Órökrétt er einnig að gera greinarmun á hléum frá vinnu eftir því hvort þau eru tekin um hádegi (launalaust) eða á öðrum tíma yfir dagvinnutímabilið.
Hvað breytist 1. apríl 2020?
Frá 1. apríl 2020 verður einungis greitt fyrir virkan vinnutíma í dagvinnu. Greiðsla fyrir kaffitíma fellur inn í tímakaup starfsmanns fyrir virkan vinnutíma og hækkar því tímakaup í dagvinnu um 8,33%.
Í stað 8 klst. á dag m.v. fullt starf verða greiddar 7,4 klst.
Í stað 40 klst. á viku m.v. fullt starf verða greiddar 37 klst.
Dæmi:
Tímakaup starfsmanns hefur verið kr. 2.500 /klst. Hann vinnur að jafnaði 8 klst. á dag og 40 klst. á viku í dagvinnu. Vikukaup því kr. 100.000 (40 x kr. 2.500). Þann 1. apríl hækkar tímakaup um 8,33% og verður því kr. 2.708,25 en með upptöku virk vinnutíma er það greitt í 37 klst. á viku í stað 40 klst. Vikukaup frá 1. apríl verður því kr. 100.205 (37 x 2.708,25). Ofan á vikukaup leggst svo umsamin launahækkun skv. kjarasamningi, sjá að neðan.
Ef starfsmaður fær greidd mánaðarlaun þá breytast þau ekki með upptöku virks vinnutíma.
Upptaka „virks vinnutíma“ hefur engin áhrif á vinnudag starfsmanna eða kaffitíma þeirra. Hér er um kerfisbreytingu að ræða sem hefur áhrif á skráningu greidds vinnutíma á dag og viku.
Hvernig verður tímaskrift fyrir vinnudaginn?
Eins og fram kemur hér að framan hefur upptaka virks vinnutíma ENGIN áhrif á vinnudag starfsmanna eða neysluhlé og laun fyrir vinnudaginn verða þau sömu og áður. Yfirvinna hefst EKKI fyrr en áður, nema þá að samkomulag sé gert samhliða um niðurfellingu kaffitíma, þ.e. starfsmenn vinni samfellt í stað þess að taka kaffitíma.
Hér eru dæmi um tímaskrift fyrir og eftir (einni mínútu bætt við kaffitíma á dag þar sem virkur vinnutími á viku verður 37 klst. í stað 37 klst. og 5 mín.):
Dæmi 1: Kaffitímar teknir, 36 mín. á dag og 30 mín. hádegishlé
Tímaskrift fyrir:
08:00 – 12:00 Dagvinna
12:00 – 12:30 Hádegishlé (ólaunað)
12:30 – 16:30 Dagvinna
16:30 - Yfirvinna
Greiddar 8 klst. í dagvinnu
Tímaskrift eftir:
08:00 – 12:00 Dagvinna
12:00 – 12:30 Hádegishlé (ólaunað)
12:30 – 16:30 Dagvinna
16:30 - Yfirvinna
Greiddar 7,4 klst. í dagvinnu
Dæmi 2: Kaffihlé tekið fyrir hádegi, 21 mín. og 30 mín. hádegishlé
Tímaskrift fyrir:
08:00 – 12:00 Dagvinna
12:00 – 12:30 Hádegishlé (ólaunað)
12:30 – 16:15 Dagvinna (+15 mín.)
16:15 - Yfirvinna
Greiddar 8 klst. í dagvinnu
Tímaskrift eftir:
08:00 – 12:00 Dagvinna
12:00 – 12:30 Hádegishlé (ólaunað)
12:30 – 16:15 Dagvinna
16:15 - Yfirvinna
Greiddar 7,4 klst. í dagvinnu
Dæmi 3: Ekkert kaffihlé tekið (hefur verið þannig í fyrirtæki) og 30 mín. hádegishlé
Tímaskrift fyrir:
08:00 – 12:00 Dagvinna
12:00 – 12:30 Hádegishlé (ólaunað)
12:30 – 15:55 Dagvinna (+35 mín.)
15:55 - Yfirvinna
Greiddar 8 klst. í dagvinnu
Tímaskrift eftir:
08:00 – 12:00 Dagvinna
12:00 – 12:30 Hádegishlé (ólaunað)
12:30 – 15: 54 Dagvinna
15: 54 - Yfirvinna
Greiddar 7,4 klst. í dagvinnu
Dæmi 4: Kaffihlé felld niður, 35 mín. á dag, og vinnutímastytting í 36 klst. virkar á viku. (vinnutímastytting tekin út dag hvern) 30 mín. hádegishlé
Tímaskrift fyrir:
08:00 – 12:00 Dagvinna
12:00 – 12:30 Hádegishlé (ólaunað)
12:30 – 16:30 Dagvinna
16:30 - Yfirvinna
Greiddar 8 klst. í dagvinnu
Tímaskrift eftir:
08:00 – 12:00 Dagvinna
12:00 – 12:30 Hádegishlé (ólaunað)
12:30 – 15:42 Dagvinna
15:42 - Yfirvinna
Greiddar 7,2 klst. í dagvinnu
Hver er ný deilitala dagvinnutímakaups og hvaða áhrif hefur hún?
Dagvinnutímakaup hefur til þessa fundið með því að deila með 173,33 í mánaðarlaun fyrir dagvinnu. Þessi tala miðast við 40 klst. í dagvinnu á viku margfaldað með 4,333 til að finna út mánuðinn.
Frá og með 1. apríl 2020 verður deilitalan 160 enda frá þeim tíma miðað við 37 klst. á viku en ekki 40.
Gæta þarf að því að þessi nýja og lægri deilitala er einungis í kjarasamningum iðnaðarmanna!
Þegar mánaðarlaun fyrir dagvinnu hækka 1. apríl 2020 um kr. 18.000 hjá þeim sem eru á launum yfir lágmarkstaxta (taxtar kjarasamnings hækka meira, þ.e. um kr. 24.000) þá jafngildir það kr. 112,50 á klst. (18.000 / 160). Þessi krónutala kemur ofan á nýtt tímakaup sem hafði verið hækkað um 8,33% vegna upptöku virks vinnutíma.
Hvernig framkvæmi ég launahækkunina 1. apríl 2020?
Þann 1. apríl 2020 hækkar tímakaup vegna upptöku virks vinnutíma sem og á grundvelli samningsbundinnar launabreytingar.
- Tímakaup í dagvinnu hækkar um 8,33% í tengslum við upptöku virks vinnutíma. Þessi hækkun dagvinnutímakaups hefur ekki áhrif á yfirvinnutímakaup.
- Umsamin launabreyting skv. kjarasamningi gildir frá 1. apríl 2020. Almenn hækkun mánaðarlauna er kr. 18.000 (kr. 112,50 / klst. m.v. nýja deilitölu 160) en lágmarkskauptaxtar kjarasamninga hækka meira eða um kr. 24.000 (sjá uppfærða lágmarkskauptaxta í kaupgjaldaskránni hér á vinnumarkaðsvefnum en taxtahækkun er kr. 150 /klst.)
Hækkun tímakaups þann 1. apríl 2020 má einnig reikna með eftirfarandi hætti:
- Reikna mánaðarlaun starfsmanns fyrir hækkun, þ.e. margfalda tímakaup með 173,33.
- Leggja kr. 18.000 ofan á mánaðarlaunin.
- Deila með 160 til að finna nýtt tímakaup
- Gæta svo að því að greiða nýja tímakaupið í 37 klst. á viku í stað 40 klst.
Ef starfsmaður tekur laun skv. kauptaxta kjarasamnings hækka mánaðarlaun um kr. 24.000. Nýr tímakaupstaxti skv. kaupgjaldsskrá SA miðast við 160 stundir greiddar á mánuði.
Hvað með kaffitíma í yfirvinnu?
Neysluhlé í yfirvinnu verða áfram greidd.
Hvaða áhrif hefur „virkur vinnutími“ á yfirvinnukaup?
Upptaka virks vinnutíma hefur engin áhrif á yfirvinnutímakaup starfsmanna. Atvinnurekandi þarf hins vegar að gæta að því að hlutföll milli dagvinnutímakaups og yfirvinnutímakaups breytast. Gamla góða 80% hlutfallið er liðin tíð hjá iðnaðarmönnum, ekki einungis vegna upptöku virks vinnutíma heldur einnig vegna upptöku yfirvinnu 1 og 2 hjá iðnaðarmönnum. Sjá nánar um yfirvinnu 1 og 2 í spurt og svarað.
Hvaða áhrif hefur „virkur vinnutími“ í vaktavinnu?
Virkur vinnutími hefur einnig áhrif á greidda tíma í vaktavinnu auk þess sem vaktakaup hækkar.
Greiddar verða 37 klst. í vaktavinnu á viku í stað 40 klst. áður.
Fyrir 8 klst. vakt verða greiddar 7,4 stundir í stað 8 klst.
Fyrir 12 klst. vakt verða greiddar 11,14 klst. í stað 12 klst. Gæta þarf að því að hjá starfsmanni á „kokkavöktum“ þá er hluti þessara 11,14 klst. yfirvinna. Dagvinnuhlutinn er 10,57 klst. (37 klst. / 3,5 vaktir að meðaltali á viku).
Hvaða áhrif hefur „virkur vinnutími“ á bakvaktir?
Upptaka virks vinnutíma hefur þau áhrif að deilitala dagvinnutímakaups fer úr 173,33 í 160. Það þýðir að tímakaup á bakvöktum hækkar um 8,33% án þess þó að tímum fækki sjálfkrafa á móti. Laun fyrir bakvaktir hækka því að öllu óbreyttu um 8,33% þann 1. apríl 2020 til viðbótar við samningsbundna hækkun launa.
Hvernig tengist „virkur vinnutími“ vinnutímastyttingunni?
Gera verður skýran greinarmun á upptöku virks vinnutíma og möguleikanum á vinnutímastyttingu skv. 5. kafla kjarasamninga iðnaðarmanna.
Upptaka virks vinnutíma breytir í engu vinnudegi starfsmanna eða kaffitímum þeirra. Það felst því engin vinnutímastytting í upptöku virks vinnutíma.
Það er svo sjálfstætt mál ef atvinnurekandi og starfsmenn kjósa að semja um vinnutímastyttingu samhliða niðurfellingu kaffitíma. Um þann þátt er fjallað í almennu kynningarefni SA vegna nýrra kjarasamninga.
Hvað ef kaffitímar hafa þegar verið felldir niður hjá starfsmönnum?
Hvað ef kaffitími í mínu fyrirtæki er lengri en skv. kjarasamningi?
Hvaða áhrif hefur „virkur vinnutími“ á orlofsávinnslu og -úttekt?
Laga getur þurft orlofsávinnslu starfsmanns til að samræma við virkan vinnutíma. Það á fyrst og fremst við þar sem launakerfi reiknar orlofsávinnslu í klukkustundum.
Starfsmaður með 30 daga orlofsrétt á t.d. 240 (30 x 8) stundir í orlof m.v. fullt ársstarf á liðnu orlofsári. Ef launakerfið dregur hins vegar frá 7,4 stundir fyrir hvern orlofsdag á komandi orlofsári þá er enn 18 klst. óráðstafað þegar starfsmaður hefur tekið út full orlof (240 –(7,4 x 30)).
Það er hins vegar ljóst að upptaka virks vinnutíma felur ekki í sér lengingu orlofs. Því getur þurft að leiðrétta orlofsávinnsluna í launakerfinu.
Má sleppa því að taka upp virkan vinnutíma?
Getum við einnig látið virkan vinnutíma gilda fyrir aðra hópa?