Þörf á hagræðingu í heilbrigðiskerfinu
Samtök atvinnulífsins hafa bent á að umfang og vöxtur heilbrigðiskerfisins er þvílíkur að ekki mun takast að ná stjórn á þróun ríkisútgjalda öðru vísi en að ná tökum á útgjaldaþróun heilbrigðisþjónustunnar. Hægt er að nýta kosti samkeppni og einkarekstrar til hagræðingar í málaflokknum, án þess að hlutur hins opinbera í kostnaði við hvern sjúkling minnki, né heldur gæði þjónustunnar. Þetta er meðal þess sem fram kom í erindi Ara Edwald, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, á málþingi Landspítala-háskólasjúkrahúss um rekstur sjúkrahúsa, starfsumhverfi og gæði þjónustunnar.
Ört vaxandi umfang
Í erindi sínu studdist Ari að mestu við skýrsluna
Bætum lífskjörin! sem SA gáfu út sl. vor, en þar er
m.a. fjallað um heilbrigðiskerfið og um samspil opinbers og almenns
vinnumarkaðar. Ari rakti m.a. hvernig útgjöld heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytisins (að útgjöldum Tryggingastofnunar
meðtöldum) hefðu vaxið úr 65 milljörðum króna árið 1995 á núvirði í
áætlaða rúmlega 100 milljarða í ár. Þetta er aukning úr 11% í 12,6%
af vergri landsframleiðslu, auk þess sem reynsla undanfarinna ára
kennir að verulegrar aukningar er að vænta með fjáraukalögum. Fyrir
árið 2002 námu útgjöld heilbrigðis- og tryggingaráðuneytisins 5,6
af 11,9 milljörðum króna fjáraukalaga, eða 47%.
Annað hæsta hlutfall opinberra útgjalda af
landsframleiðslu
Ari benti einnig á að þrátt fyrir einn lægsta meðalaldur OECD-ríkja
eru opinber útgjöld hérlendis til heilbrigðismála annað hæsta
hlutfallið innan OECD, næst á eftir Þýskalandi. Jafnframt er fjöldi
lækna og hjúkrunarfræðinga á hvern íbúa með hæsta móti hérlendis og
heildarútgjöld þjóðarinnar til heilbrigðismála hafa aukist um 4% af
landsframleiðslu síðustu 30 ár, á sama tíma og meðaltalshækkunin
innan OECD hefur verið 2,5%.
Endurskoðunar þörf
Ari sagði því alveg ljóst að umfang og vöxtur heilbrigðiskerfisins
væri þvílíkur að leiðir til sparnaðar og hagræðingar í kerfinu
hlytu að vera í brennidepli. Hann sagði hægt að nýta kosti
samkeppni og einkarekstrar til lækkunar á kostnaði, án þess að
hlutur hins opinbera í kostnaði við hvern sjúkling færi minnkandi,
né heldur gæði þjónustunnar.
Fjölga vinnuveitendum
Ari fjallaði ennfremur um hamlandi starfsumhverfi stjórnenda hjá
hinu opinbera og kerfi fastra fjárframlaga, sem
heilbrigðisþjónustan byggir að mestu á hér á landi, sem ekki er
mjög framleiðnihvetjandi kerfi. Hlutfall samneyslunnar af vergri
landsframleiðslu hefur farið vaxandi undanfarin ár, ekki síst vegna
örari launahækkana hjá hinu opinbera en á almennum markaði, sem Ari
sagði óviðunandi og þá ekki síst fyrir fyrirtæki í alþjóðlegri
samkeppni. Hann fjallaði jafnframt um mun tíðari verkfallsaðgerðir
hjá hinu opinbera en á almennum markaði og sagði raunhæfustu
lausnina fólgna í því að fjölga vinnuveitendum á þessu sviði, með
auknu vægi þjónustusamninga við aðila á markaði.
Leiðir til kostnaðarlækkunar
Þá fjallaði Ari um ágætan árangur sem náðst hefur víða í
nágrannalöndunum, m.a. í Svíþjóð, þar sem samhliða föstum fjárlögum
er greitt fyrir afmarkaða þætti kerfisins á grundvelli
kostnaðargreiningar einstakra sjúkdómstilvika. Slík kerfi eru
framleiðnihvetjandi, auðvelda útboð á tiltekinni þjónustu og hafa
sem fyrr segir skilað góðum árangri víða í nágrannalöndunum.
Stefnumörkun ábótavant
Að lokum sagði Ari stefnumörkun stjórnvalda á þessu sviði
ábótavant. Hann sagði stjórnvöld þurfa að láta fara fram gagngera
endurskoðun á fjármögnunarleiðum heilbrigðisþjónustunnar, með
jákvæða reynslu nágrannalandanna að leiðarljósi. Ari sagði
gríðarlega hagsmuni í húfi, hvað varðaði hagkvæmni í rekstri,
skattbyrði og þar með lífskjör þjóðarinnar.
