Tafir á umsögnum um atvinnuleyfi
Samkvæmt lögum um atvinnuréttindi útlendinga hafa stéttarfélög fjórtán daga til að veita umsögn vegna atvinnuleyfisumsókna fyrir fólk frá löndum utan EES. Að undanförnu hefur talsvert borið á því að tiltekin stéttarfélög hafi tafið slík mál, t.d. með því að gera síðbúnar athugasemdir við útfyllingu eyðublaða eða tengja veitingu umsagnar við óskyld mál.
Skrýtnar uppákomur
Dæmi er um að stéttarfélag geri kröfur um breytingar á kjörum
íslenskra starfsmanna viðkomandi fyrirtækis gegn því að gefa
jákvæða umsögn um umsókn um útgáfu atvinnuleyfis. Þá er dæmi
um að stöðuhækkun erlends starfsmanns hafi þvælst fyrir
Vinnumálastofnun við endurnýjun atvinnuleyfis hans, en þau eru
veitt til eins árs í senn. Krafist var umsagnar stéttarfélags, þó
að starfsmaðurinn hefði unnið sig upp í stjórnunarstöðu sem var
utan samningssviðs stéttarfélaga. Óljóst er um niðurstöðu eftir
nokkurra vikna bið.
Flókið og úrelt fyrirkomulag
Leið starfsfólks frá löndum utan EES inn á íslenskan vinnumarkað er
flókin. Afla þarf dvalarleyfis frá Útlendingaeftirliti og
atvinnuleyfis frá Vinnumálastofnun. Í stað þess að Vinnumálastofnun
leiti umsagnar stéttarfélags er viðkomandi atvinnurekanda gert að
afla umsagnar stéttarfélags og koma henni til Vinnumálastofnunar.
Umsagnarréttur stéttarfélaga miðaðist á sínum tíma við yfirsýn
þeirra yfir ástand á vinnumarkaði, en eftir tilkomu
svæðisvinnumiðlana árið 1997 hafa stéttarfélögin ekki lengur þessa
yfirsýn.
Frumvörp fyrir Alþingi
Samtök atvinnulífsins hafa ítrekað bent á tímaskekkju þá sem
umsagnarréttur stéttarfélaga felur í sér eftir tilkomu
svæðisvinnumiðlana og lagt til að hann verði afnuminn. Þá hafa
samtökin lagt til að gerðar verði breytingar á þessu fyrirkomulagi
í heild. Þannig verði einni stofnun, Útlendingaeftirlitinu, falið
að gefa út bæði dvalar- og atvinnuleyfi, líkt og gert er á hinum
Norðurlöndunum. Loks hafa samtökin lagt til að tímabundin
atvinnuleyfi verði gefin út í nafni viðkomandi starfsmanns, eins og
gert er á hinum Norðurlöndunum, en ekki á nafni þess fyrirtækis sem
hann hyggst starfa fyrir. Fyrir Alþingi liggja nú frumvörp til laga
um atvinnuréttindi útlendinga og til nýrra útlendingalaga. Nú er
því upplagt tækifæri til að einfalda þetta flókna og úrelta
fyrirkomulag.