Samkeppnishæf samkeppnislög
Samkeppnishæf samkeppnislög er yfirskrift skýrslu samkeppnislagahóps Samtaka atvinnulífsins sem kynnt var á aðalfundi samtakann í dag. Ari Edwald framkvæmdastjóri SA sagði það vera brýnt hagsmunamál fyrir atvinnulífið að hér gildi sambærileg samkeppnisskilyrði og leikreglur og annars staðar. Tilgangur samkeppniseftirlits sé að vinna gegn misnotkun á markaðsráðandi stöðu en ekki að stýra uppbyggingu atvinnulífsins og hamla gegn hagræðingu. Samtökin hafi því falið samkeppnislagahópi sínum að skoða íslensk samkeppnislög með hliðsjón af löggjöf nágrannaríkja og gera tillögur um úrbætur. Niðurstaða þeirrar vinnu komi fram í skýrslunni sem hefur að geyma tillögur hópsins auk samanburðar við samkeppnislöggjöf hinna Norðurlandanna og reglur Evrópuréttar. Sagði Ari það vera von samtakanna að þessi vinna yrði til að örva umræðu um þróun samkeppnisreglna og til að auka skilning á þörfum atvinnulífsins.
Ari Edwald gerði grein fyrir og skýrði þær tillögur til breytinga
sem fram koma í skýrslunni en þar setur samkeppnislagahópurinn fram
eftirfarandi tillögur:
1. Samkeppnisráð verði lagt niður og Samkeppnisstofnun
taki við hlutverki þess. Endurskoða þurfi hlutverk þessara stofnana
til að auka réttaröryggi og efla traust atvinnulífs og neytenda og
auka jafnræði með því að aðili máls fái að flytja mál sitt
milliliðalaust fyrir þeim sem tekur ákvörðun. Fulltrúar
atvinnulífs og neytenda eigi hvor sinn fulltrúa í 5 manna kærunefnd
samkeppnismála sem verði sjálfstæð og hafi fullnægjandi
starfsaðstöðu.
2. Viðmiðunarmörk minniháttarreglu 13. gr. samkeppnislaga sem
undanþiggur samninga sé markaðshlutdeild minni en 5% í láréttum
samningum en 10% í lóðréttum samningum verði hækkuð. Breytingin
muni auðvelda samstarf minni fyrirtækja og létta álagi af
samkeppnisyfirvöldum vegna samninga sem hafa hverfandi áhrif á
samkeppni.
3. Valdheimildir Samkeppnisstofnunar verði skýrðar og
c-liður 17. gr. laganna sem veitir opna heimild til aðgerða
gegn "aðstæðum sem hafa skaðleg áhrif á samkeppni"
felld niður. Með því yrði dregið úr réttaróvissu.
4. Lagt er til að 18. gr. samkeppnislaga um samrunaeftirlit
verði felld niður eða í það minnsta verði veltumörk hækkuð fyrir
tilkynningaskyldan samruna fyrirtækja. Tilgangurinn er að
auðvelda uppbyggingu fyrirtækja sem geta staðist alþjóðlega
samkeppni. Jafnframt verði komið í veg fyrir misnotkun á
markaðsráðandi stöðu á markaði með ströngu og virku aðhaldi.
Að minnsta kosti verði reglum breytt og veltumörk hækkuð þannig að
tilkynningarskylda vegna samruna verði ekki lögð á fyrirtæki nema
ástæða sé til. Banni gegn samruna verði því aðeins beitt að
samruni hamli verulega virkri samkeppni. Með slíkum
breytingum væru íslensk samkeppnislög færð nær því sem gildir á
hinum Norðurlöndunum þar sem veltumörk vegna samruna eru mun hærri
en hér á landi og þess einnig krafist að samruni hamli verulega
virkri samkeppni.
5. Mögulegt verði að leita bindandi álits fyrirfram hjá
Samkeppnisstofnun þar sem fullur trúnaður gagnvart álitsbeiðendum
verði tryggður. Fyrirtæki þurfa að eiga þess kost að fá að vita
fyrirfram hvort samruni kunni að verða bannaður jafnframt því sem
þeim er mikilvægt að upplýsingum sé haldið leyndum á meðan ekki er
fullreynt hvort af samruna verður.
6. Settar verði skýrar reglur um heimild til húsleitar og um
framkvæmd slíkrar leitar. Það hafi sýnt sig að núverandi
fyrirkomulag sé ófullnægjandi. Það vanti skýrar
heimildir um umboð leitarmanna og um framkvæmd leitar. Um
hvað megi taka og hvernig en þar sé eðlilegt að hafa hliðsjón af
þeim reglum sem Eftirlitsstofnun EFTA sé bundin af fyrirskipi hún
leit. Þá sé mikilvægt að meðalhófs sé gætt við leitina og
persónuverndarsjónarmið virt.
7. Lagt er til að heimild samkeppnisyfirvalda til álagningar
stjórnvaldssekta vegna brota á bannákvæðum samkeppnislaga verði
þrengd og færð til fyrra horfs. Gæta þurfi meðalhófs og
jafnræðis við beitingu slíkra sektarheimilda. Um verði að ræða
sektarheimild eins og áður var en ekki skyldu til álagningar
sektar. Slík breyting er í samræmi við löggjöf EES og
nágrannaríkja.
8. Refsiákvæði samkeppnislaga verði endurskoðuð þar sem
slíkar almennar refsireglur um fésektir, fangelsi,
réttindasviptingu og upptöku eigna eiga að takmörkuðu leyti heima í
samkeppnislögum. Svo er yfirleitt ekki í rétti
nágrannaríkjanna. Þá er samspil þessarra refsiheimilda og
stjórnvaldssekta samkvæmt lögunum óljóst.
9. Sett verði ákvæði um 5 ára fyrningarfrest brota í
samkeppnislög til að taka af allan vafa um fyrningarfrest
samkeppnisbrota og upphaf hans.
10. Þá telur samkeppnislagahópurinn æskilegt að
samkeppnisyfirvöld leggi aukna áherslu á leiðbeiningar og fræðslu
og stuðli þannig að aukinni samvinnu Samkeppnisstofnunar og
fyrirtækja.
