• Forsíða
• Fréttir

10. júlí 2003

Ísland færist niður frelsislista

Fraser-stofnunin í Kanada hefur gefið út sína árlegu skýrslu þar sem borið er saman frjálsræði í efnahagsmálum í ríkjum heims, en undanfarin tvö ár hafa 123 ríki verið í samanburðinum. Ríkjunum er gefin einkunn sem byggir á alls 38 þáttum þar sem skoðuð eru umsvif opinberra aðila, regluumhverfi fyrirtækja, frelsi í utanríkisviðskiptum o.fl. Í nýrri skýrslu stofnunarinnar eru skoðaðar tölur fyrir árið 2001.

Ísland færist niður um tvö sæti
Ísland fær nánast sömu heildareinkunn og árið áður, eða 7,6 í stað 7,7 fyrir árið 2000 (af 10 mögulegum). Ísland fellur hins vegar úr 11.-12. í 13.-15. sæti í samanburðinum. Rétt er að hafa í huga að samanburðurinn gildir fyrir árið 2001 og að ýmsar breytingar kunna að hafa orðið síðan þá. Sem dæmi má nefna skattabreytingarnar sem tóku gildi í ársbyrjun 2002 og munu án efa verða taldar Íslandi til tekna í næstu samantekt. Sama má segja um einkavæðingu bankanna, eins og Hagfræðistofnun HÍ hefur bent á.

Aukin reglubyrði og vaxandi hlutur samneyslunnar
Að sumu leyti er þarna á ferðinni einfaldur tölulegur samanburður en aðrar breytur er erfiðara að mæla, t.d. reglubyrði. Upplýsingar um hana eru byggðar á svörum fyrirtækja við könnun World Economic Forum og þar virðist vera að finna eina helstu ástæðuna fyrir að Ísland lækkar lítillega í heildareinkunn. Fyrirtækin eru að kvarta meira en áður undan þeim tíma sem fer í að sinna því sem hér er kallað "eftirlitsiðnaðurinn" og undan skrifræði við stofnun nýrra fyrirtækja. Þá er einkunn Íslands m.a. að lækka vegna vaxandi hlutfalls samneyslunnar af þjóðarframeiðslu og vegna umfangsmikilla millifærslu- og niðurgreiðslukerfa, m.a. í landbúnaði. Slík kerfi hafa þau áhrif að skekkja verðmyndun á markaði og hafa þannig áhrif á bæði framleiðslu og neyslu til bjögunar á raunverulegri eftirspurn. Hlutfall samneyslunnar hefur því miður haldið áfram að hækka hér á landi síðan árið 2001 sem þarna er miðað við. Á móti vegur t.d. að við komum betur út í samanburðinum hvað varðar sveigjanleika á vinnumarkaði.

Hlutfall samneyslu lækkar í Austurríki sem fer upp að hlið Íslands í einkunn
Lúxemborg færist upp fyrir okkur og Danmörk og Austurríki færast upp að hlið okkar, en þessi ríki voru við hæla okkar síðast. Meðal breytinga í Danmörku og Austurríki má nefna stóraukinn hlut einkaaðila við veitingu opinberrar þjónustu. Í Austurríki lækkar jafnframt hlutfall samneyslunnar af þjóðarframleiðslunni og bæði þar og í Lúxemborg minnka umsvif millifærslu- og niðurgreiðslukerfa.

Sjá skýrsluna á heimasíðu Fraser-stofnunarinnar.

Efnahagslegt frjálsræði í heiminum

15 efstu ríkin á lista Fraser-stofnunarinnar