Aðalfundur Samtaka atvinnulífsins fór fram 24.maí í Húsi atvinnulífsins, Borgartúni 35. Á dagskrá fundarins voru hefðbundin aðalfundarstörf.

Eyjólfur Árni Rafnsson var endurkjörinn formaður samtakanna í rafrænu kjöri í aðdraganda aðalfundar með ríflega 97% greiddra atkvæða. Á fundinum lýsti formaður kjörstjórnar SA, Sigrún Ragna Ólafsdóttir, einnig kjöri til stjórnar samtakanna. Talsverð endurnýjun varð á fulltrúum í stjórninni sem samanstendur af 9 konum og 11 körlum sem er sama hlutfall og á fyrra starfsári. Stjórn og fulltrúaráð samtakanna hefur verið uppfært hér á vefnum.

Við sama tækifæri var birt ársskýrsla Samtaka atvinnulífsins sem aðgengileg er hér. Í skýrslunni má finna yfirlit yfir starfsemi samtakanna á árinu sem leið og nálgast ársreikning þeirra.

Hér fyrir neðan má nálgast ávarp formanns samtakanna, Eyjólfs Árna Rafnssonar, á aðalfundinum:

Verið hjartanlega velkomin til aðalfundar Samtaka atvinnulífsins sem nú er haldinn án þess að ríkjandi séu hamlandi samkomutakmarkanir eins og undanfarin tvö ár.

Áhrif Covid á atvinnulífið voru mis mikil eftir atvinnugreinum en verst varð ferðaþjónustan úti og aðrar tengdar þjónustugreinar. Það eru hinsvegar teikn á lofti um gott ferðasumar og vonandi að sem flest fyrirtæki sem verulega þurftu að draga úr þjónustu sinni nái sem fyrst vopnum sínum. Í öðrum atvinnugreinum hefur staðan verið betri en allir hafa þurft að takast á við bein og óbein áhrif faraldursins.

Heilt yfir getum við fullyrt að atvinnulífið stendur á styrkum stoðum og það mun áfram leggja grunn að góðum lífskjörum í landinu. Lífskjörum sem reyndar hafa aldrei verið eins góð og nú um stundir þrátt fyrir Covid kreppu og verðbólgu sem lætur aftur á sér kræla eftir áratuga hlé.

Ég geri þó ekki lítið úr þeim áskorunum sem framundan eru.

Í byrjun komandi vetrar rennur út gildistími Lífskjarasamningsins sem gerður var fyrir réttum þremur árum. Enginn sá þá fyrir efnahagskreppuna sem skall á ári síðar og hafði áhrif á atvinnulífið allt eins og ég nefndi áðan og þar með getu fjölmargra fyrirtækja til að standa undir umsömdum launahækkunum enda var samið um þær hækkanir undir allt öðrum forsendum en nú ríkja.

Síðastliðið haust áttum við undirbúningsviðræður við verkalýðsfélögin þar sem fram kom gagnkvæmur vilji til að vinna að því að nýr samningur yrði tilbúinn þegar Lífskjarasamningurinn rennur út. Það hefur þó ekki gengið eftir m.a. vegna stöðunnar innan verkalýðshreyfingarinnar en þar innanbúðar ríkir ekki sátt og samlyndi eins og þekkt er. Fyrir atvinnulífið og fólkið í landinu er það ekki góð staða. Aðstæður fyrirtækjanna og ólíkra atvinnugreina eru afar misjafnar og tillit verður að taka til þess þegar viðræður hefjast um markmið og leiðir við komandi samningsgerð. Markmið um launaþróun verða að byggja á getu fyrirtækjanna til að standa undir þeim. Þó hagvaxtaraukinn sem samið var um í síðustu samningum hafi orðið til eftir mikinn samdrátt í landsframleiðslunni tel ég samt rétt að halda í þessa hugmynd og þróa hana áfram og þá með hliðsjón af fenginni reynslu. Þá þarf að liggja fyrir hvernig brugðist verði við ófyrirséðum áföllum sem hafa áhrif á rekstur og horfur fyrirtækjanna.

Við horfum nú fram á vaxandi verðbólgu ásamt hækkandi vöxtum sem bæði kemur illa við fyrirtækin og starfsfólk þess. Meginmarkmið kjarasamninganna hlýtur því að vera að endurheimta verðstöðugleika og að ná verðbólgumarkmiðum Seðlabankans en um leið að reyna eins og kostur er að varðveita þann kaupmátt sem hefur áunnist. Þar þurfa að spila saman peningamálastefnan, aðhald í ríkisfjármálum og rekstri sveitarfélaga og svo ekki síst skynsamleg niðurstaða í komandi kjarasamningum. Seðlabankinn getur ekki valdið þessu verkefni einn og óstuddur ef ekki eru traust bönd á rekstri ríkissjóðs og sveitarfélaga og ef aðilar vinnumarkaðarins ná ekki saman innan þess svigrúm sem við höfum. Það má heldur ekki gerast aftur að loknum kjarasamningum á almennum vinnumarkaði að ríki og sveitarfélög semji um launahækkanir umfram það sem felst í þeim kjarasamningum. Almennir kjarasamningar sem ekki byggja á raunverulegri verðmætasköpun atvinnulífsins eru einungis til þess fallnir að auka verðbólgu og leiða til meira atvinnuleysis en ella.

Atvinnuleysi er nú minna en um langa hríð og í könnunum meðal stærstu fyrirtækja landsins kemur fram aukin þörf á nýju fólki til starfa. Þó eru teikn á lofti um að viðvarandi atvinnuleysi fari vaxandi þrátt fyrir verulega þörf ferðaþjónustunnar og margra annarra atvinnugreina fyrir fólk um þessar mundir. Aukið viðvarandi atvinnuleysi vinnur gegn þeirri staðreynd að eftir því sem þjóðin eldist þurfum við fleiri hendur til að standa undir aukinni verðmætasköpun og væntingum um að lífskjör haldi áfram að batna. Þar dugar náttúruleg fjölgun ekki til heldur þurfum við fólk erlendis frá. Mikil þörf er á sérfræðingum og öðrum sem drífa áfram nýsköpun og þróun í starfandi fyrirtækjum. Það er einnig viðvarandi þörf fyrir dugmikla einstaklinga sem eru óhræddir við að stofna til eigin atvinnurekstrar og skapa með því ný störf og verðmæti.

Allt hefur þetta svo bein áhrif á íbúðamarkaðinn þar sem fyrir er verulegur framboðsskortur og mikil uppsöfnuð þörf á húsnæði um allt land en ekki síst hér á höfuðborgarsvæðinu. Það er ljóst að uppbygging á þéttingareitum dugar ekki til, hér þarf að fara bil beggja og þróa einnig ytri svæði. Ánægjuleg eru áform um uppbyggingu á Blikastaðalandinu og Keldnalandinu sem nýlega voru kynnt. Fleiri slík svæði þurfa að koma til.

En það eru fleiri áskoranir sem atvinnulífið stendur frammi fyrir. Nýverið birtu stjórnvöld skýrslu um stöðu og áskoranir í orkumálum meðal annars með hliðsjón af opinberum loftslagsmarkmiðum. Fram kemur að verulega þurfi að auka orkuframleiðslu og bæta nýtingu orkunnar til að markmiðunum verði náð og að efla þurfi flutningskerfi orkunnar til að bæta orkuöryggi og tryggja þannig að unnt verði að skipta sem mest út innfluttri orku úr jarðefnaeldsneyti fyrir sjálfbæra og græna íslenska orku. Hér er pólitísk kyrrstaða í málaflokknum undanfarinn áratug að bíta okkur í hælana.

Fyrirtækin hafa lagt mikið fram til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda við starfsemi sína og jafna hana með framlögum til skógræktar, landgræðslu og endurheimt votlendis. Afar ánægjulegt er að fylgjast með þróun íslenskrar tækni til að geyma koldíoxíð í jarðlögum þar sem möguleikarnir virðast gríðarlegir. Tækniþróun og framfarir á ýmsum sviðum munu hjálpa til við að markmiðin náist en til þess að fyrirtækin geti beitt sér af fullum þunga verður að tryggja þeim samkeppnishæf rekstrarskilyrði á við það sem best gerist í nálægum löndum en þar stöndum við þeim enn talsvert að baki. Sérstök ástæða er til að minnast á fiskiskipaflotann þar sem mikil endurnýjun hefur átt sér stað undanfarin ár og um leið verið dregið úr losun gróðurhúsalofttegunda. Mikil þróun á sér einnig stað í flutningum á landi og tæknilausnir að koma fram um flugsamgöngur.

Góðir fundarmenn

Ég þakka öllum fyrirtækjum í Samtökum atvinnulífsins og forsvarsmönnum þeirra fyrir ánægjulegt og gefandi samstarf á starfsárinu. Við höfum að undanförnu átt fundi með mörgum ykkar vítt og breitt um landið. Vinnufundir í haust og vor með fulltrúaráði SA tókust vel og við sem erum í forystunni munum leita til ykkar áfram, saman náum við árangri. Fátt veitir meiri ánægju í starfinu en að heimsækja fyrirtækin og kynnast þróttinum sem í þeim býr, metnaði fólksins sem hjá þeim starfar og eindregnum vilja til að sækja fram á öllum sviðum. En samhliða gleðinni yfir því sem vel gengur megum við búast við að komandi starfsár og gerð nýrra kjarasamninga reyni mjög á atvinnulífið og fyrirtækin. Samstaða okkar er því mikilvægari en nokkru sinni.