Atvinnulífið græðir á jafnrétti
Jafnréttismál hafa lengi verið knýjandi umræðuefni í samfélaginu, en það er þó ekki fyrr en á allra síðustu árum að sjónir hafa beinst meira að stöðu karla í þessu sambandi og að jafnrétti í ákvörðunum og skyldum á heimilunum sé jafn mikilvægt og þurfi að haldast í hendur við jafnrétti í stjórnarherbergjunum og atvinnulífinu almennt.
Mikilvægt hagsmunamál atvinnulífsins
Það fór því vel á því hjá félagsmálaráðherra að hafa frumkvæði að
sérstakri karlaráðstefnu um jafnréttismál í morgun, á sjálfan
fullveldisdaginn. Þar brást hann við hugmynd frú Vigdísar
Finnbogadóttur fyrrverandi forseta, sem lengi hefur skilið að
karlar yrðu líka að gera þessi mál að sínum, ef árangur á að
nást.
Það má fullyrða að skilningur hefur vaxið mikið á því í
atvinnulífinu að það er mikilvægt hagsmunamál atvinnulífsins að
konur og karlar eigi í reynd jafna möguleika til starfa,
starfsþróunar og launa. Rannsóknir sýna að áhersla á jafnréttismál
fer að minnsta kosti saman við áherslu á góða stjórnarhætti í
fyrirtækjum og þau fyrirtæki sem sinna þessu ná betri
rekstrarárangri. Fjölbreytni styrkir stjórnun og skapar fyrirtækjum
verðmæti og ómálefnaleg mismunun í umbun fyrir unnin störf
felur í sér sóun á fjármunum fyrirtækja.
Endurskoða þarf hefðir, venjur og viðhorf
Í umræðum um atvinnulíf og jafnrétti hefur svokallaður
kynbundinn launamunur eðlilega skipað stóran sess. SA og fleiri
aðilar hafa lagt sig eftir að finna orsakir fyrir þeim mun,
svokallaðar skýringarbreytur, en slíkar upplýsingar geta vissulega
veitt leiðsögn um það hverju þarf raunverulega að breyta í
samfélagi okkar ef jafnrétti á að nást í reynd. Það getur hins
vegar ekki verið nóg að greidd séu sömu laun fyrir sömu vinnu, ef
aðstæður í þjóðfélaginu leiða til mynsturs verkaskiptingar,
starfsvals og vinnutíma, sem skilar þeirri niðurstöðu að konur hafi
þegar upp er staðið einungis 63% af heildarlaunum karla, hverju sem
um er að kenna. Þá er auðvitað ekki verið að tala um hluti sem er á
færi atvinnulífsins eins að breyta, heldur snýst meira um hefðir,
venjur og viðhorf í samfélaginu öllu, en þetta er einfaldur
mælikvarði sem vitnar um stöðu mála þegar allt kemur til
alls.
Breytingar eru mögulegar
Sem betur fer vitnar reynslan um að hægt er að stuðla að breytingum
og það á að hvetja okkur áfram. Er t.d. ánægulegt að sjá þá miklu
fjölgun kvenna í framkvæmdastjórastöðum hjá skráðum hlutafélögum
sem orðið hefur á undanförnum fimm árum. Það þarf að halda áfram að
greina þá þætti í uppbyggingu samfélagsins sem sporna gegn jafnri
atvinnuþátttöku karla og kvenna. Þar hefur ójafna skiptingu
fjölskylduábyrgðar borið hæst og stórt skref verið stigið með
breyttu fæðingarorlofi gagnvart breytingum á því til framtíðar. Þar
hafa karlar verið vannýtt auðlind eins og konur gagnvart
atvinnulífinu.
Einstaklingsbundnar forsendur
Ýmsar rannsóknir sýna okkur að fleiri konur en karlar
leggja áherslu á tiltekna hluti og öfugt, en réttindi
einstaklingsins verða ekki afgreidd með slíkum meðaltölum. Hver og
einn á rétt á því að vera metinn útfrá einstaklingsbundnum
forsendum og við verðum öll að hætta að horfa á svart hvítar
klysjur um eðli og áhugamál kynjanna ef það markmið á að nást í
atvinnulífinu að það skipti í reynd engu máli hvort þú ert karl eða
kona.
Ari Edwald