Ísland sker sig úr (1)
Undanfarin ár hefur hið opinbera gengið á undan og hækkað laun verulega umfram það sem gerst hefur á almennum launamarkaði. Eins og meðfylgjandi myndir sýna sker Ísland sig úr í samanburði við helstu viðskiptaþjóðir okkar að þessu leyti.
(smellið á myndina)
(smellið á myndina)
Þvert á stefnu stjórnvalda
Í ræðu sinni á aðalfundi Samtaka atvinnulífsins 7. maí sl. sagði
Finnur Geirsson, formaður samtakanna, það útilokað að opinberir
aðilar gætu leitt launaþróun í landinu með þessum hætti um margra
ára skeið. "Engin leið er að halda því fram, að þessi mikli munur
skýrist af erfiðleikum á samanburði eða tímabundnum áhrifum af
mismunandi samsetningu þessara hópa. Hið opinbera, sem byggir á
skattlagningu atvinnulífs og almennings, hefur tekið forystu um
kostnaðarhækkanir í launum og öðrum starfskjörum, sem atvinnulífið
getur ekki fylgt eftir. Slíkt getur ekki endað nema með ósköpum,"
sagði Finnur og bætti við að hætta væri á því að undanlátssemi við
launakröfur opinberra starfsmanna yrði ávísun á nýja
jafnvægisröskun með tilheyrandi verðbólgu, sem yrði ennþá erfiðara
að eiga við en raunin hefði orðið á undanfarin misseri. Hann benti
jafnframt á að þessi þróun hefði átt sér stað þvert á yfirlýsta
stefnu stjórnvalda að það sé á almennum vinnumarkaði sem svigrúm
til launakostnaðarhækkana sé ákvarðað.
Stjórnvöld misst
tökin
"Svo virðist sem stjórnvöld hafi misst tökin á því hvernig laun
hafa þróast hjá hinu opinbera og að opinberar stofnanir hafi ekki
ráðið við þá valddreifingu sem reynd hefur verið í launamálum hins
opinbera á undanförnum árum," sagði Finnur. Hann sagði að svo
virtist sem aukið sjálfstæði opinberra stofnana og ábyrgð á
tilteknum verkefnum innan ákveðins fjárhagsramma veitti ekki það
aðhald sem einkafyrirtæki byggju við, þar sem viðkomandi rekstur
stæði og félli með ákvörðunum þess sem væri í forsvari. Ef til vill
byggju forsvarsmenn ríkisstofnana einnig við minni sveigjanleika í
sínum rekstri en væri í einkafyrirtækjum og ættu því erfiðara með
að draga úr kostnaðaráhrifum dýrra kjarasamninga.
Einkavæðing og útboð
raunhæfasta lausnin
Finnur sagði það flókið viðfangsefni að samhæfa betur þróunina á
vinnumarkaðinum. Raunhæfasta leiðin hlyti þó að fela í sér
tilfærslu verkefna úr opinberri forsjá með einkavæðingu og útboði á
verkefnum. Fyrirtæki sem byggju við sömu starfsskilyrði gætu þá
keppt um starfsfólk og leiðir til aukinnar hagkvæmni.
Sjá ræðu Finns Geirssonar, formanns SA, á aðalfundi samtakanna 7.
maí 2002 (pdf-snið).
